ปวดกล้ามเนื้อต้นขา กล้ามเนื้ออักเสบ จากการวิ่งลงบันไดในภาวะแผ่นดินไหว: อธิบายตามหลักการแพทย์

ในสถานการณ์แผ่นดินไหว ผู้คนจำเป็นต้องรีบหนีออกจากอาคารโดยใช้บันไดเป็นเส้นทางหลัก การเคลื่อนไหวที่รวดเร็วโดยเฉพาะการวิ่งลงบันไดหลายชั้น ส่งผลให้เกิดอาการปวดกล้ามเนื้อต้นขาได้อย่างรุนแรงในภายหลัง แม้จะดูเหมือนเป็นอาการที่พบได้ทั่วไป แต่หากเข้าใจที่มาและการดูแลรักษาที่ถูกต้อง จะสามารถบรรเทาและป้องกันอาการดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สาเหตุทางการแพทย์ของอาการปวดต้นขา

1. Eccentric Contraction ของกล้ามเนื้อ

กล้ามเนื้อต้นขาด้านหน้า หรือที่เรียกว่ากล้ามเนื้อ Quadriceps จะถูกใช้งานอย่างหนักระหว่างการลงบันได โดยเฉพาะในการทำงานแบบ Eccentric Contraction ซึ่งเป็นการที่กล้ามเนื้อหดตัวขณะกำลังถูกยืดยาวออกเพื่อควบคุมการทรงตัวและลดแรงกระแทก การทำงานในลักษณะนี้ทำให้เกิดความล้าและบาดเจ็บที่ระดับเซลล์กล้ามเนื้อได้ง่าย

2. Delayed Onset Muscle Soreness (DOMS)

อาการปวดกล้ามเนื้อที่เกิดขึ้นหลังจากการใช้งานกล้ามเนื้อหนักๆ หรือผิดปกติ โดยทั่วไปจะเริ่มปรากฏหลังผ่านไป 12-24 ชั่วโมง และอาจรุนแรงที่สุดในช่วง 48 ชั่วโมง สาเหตุเกิดจากความเสียหายเล็กน้อยในเส้นใยกล้ามเนื้อและกระบวนการอักเสบที่ร่างกายตอบสนองต่อการบาดเจ็บ

3. การสะสมแรงกระแทก

การวิ่งลงบันไดหลายชั้นอย่างต่อเนื่องจะส่งผลให้กล้ามเนื้อสะสมแรงกระแทกซ้ำๆ จนเกิดการบาดเจ็บระดับเล็กที่กล้ามเนื้อ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของอาการเจ็บปวดในภายหลัง

แนวทางการดูแลรักษาทางการแพทย์

1. การพักกล้ามเนื้อ

แนะนำให้งดกิจกรรมที่ต้องใช้กล้ามเนื้อต้นขาอย่างหนัก เช่น การเดินขึ้น-ลงบันไดหรือยกของหนัก เป็นเวลาอย่างน้อย 1-2 วันหลังมีอาการ

2. การประคบเย็นและประคบร้อน

ประคบเย็นในช่วง 24 ชั่วโมงแรก เพื่อลดอาการบวมและอักเสบ จากนั้นประคบร้อนเบาๆ เพื่อเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ช่วยให้กล้ามเนื้อฟื้นตัวได้ดีขึ้น

3. การรับประทานยาแก้ปวด

สามารถใช้ยาในกลุ่ม Paracetamol หรือ NSAIDs เพื่อลดอาการปวดและการอักเสบได้ แต่ควรใช้อย่างระมัดระวังและอยู่ภายใต้คำแนะนำของเภสัชกรหรือแพทย์

4. การยืดกล้ามเนื้อและกายภาพบำบัด

แนะนำให้ทำกายภาพบำบัดแบบยืดเหยียดเบาๆ เพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อฟื้นตัวดีขึ้น แต่ควรทำอย่างนุ่มนวลเพื่อป้องกันการบาดเจ็บเพิ่มเติม

ข้อควรระวัง สังเกตอาการ และภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

1. อาการบวมผิดปกติ

หากมีอาการบวม แดง หรือร้อนผิดปกติที่บริเวณต้นขา ควรปรึกษาแพทย์ทันที เนื่องจากอาจมีการติดเชื้อหรือเกิดอาการอักเสบรุนแรง

2. กล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือชา

หากมีอาการอ่อนแรงหรือชาบริเวณต้นขาหรือขาล่างร่วมด้วย อาจเป็นสัญญาณของความผิดปกติทางระบบประสาท ควรรีบพบแพทย์โดยด่วน

3. ภาวะแทรกซ้อน Rhabdomyolysis

ในบางกรณีที่กล้ามเนื้อเสียหายรุนแรง อาจเกิดภาวะ Rhabdomyolysis หรือการสลายตัวของกล้ามเนื้ออย่างเฉียบพลัน สังเกตได้จากปัสสาวะมีสีเข้ม กล้ามเนื้อบวมและปวดรุนแรง หากพบอาการดังกล่าวต้องรีบรับการรักษาในโรงพยาบาลทันที

การป้องกันอาการในอนาคต

1. การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

เช่น การเดินขึ้น-ลงบันได หรือการออกกำลังกายแบบ Strength training เพื่อเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อต้นขาและลดโอกาสการบาดเจ็บ

2. การเตรียมความพร้อมของร่างกาย

อบอุ่นร่างกาย (Warm-up) เป็นประจำ โดยเฉพาะในบุคคลที่ทำงานหรือพักอาศัยอยู่ในตึกสูงๆ เพื่อให้ร่างกายสามารถตอบสนองได้ดีในสถานการณ์ฉุกเฉิน

3. เลือกรองเท้าที่เหมาะสม

รองเท้าที่มีพื้นรองรับแรงกระแทกจะช่วยลดแรงกระแทกต่อกล้ามเนื้อขาและข้อเข่าได้

โดยธรรมชาติของโรคกล้ามเนื้ออักเสบนี้ อาจมีอาการระบม ปวดมาก 3วัน 7วันเริ่มทุเลา กว่าจะหายใช้เวลา 1-2 สัปดาห์

การทำความเข้าใจอาการปวดต้นขาที่เกิดจากการวิ่งลงบันไดในสถานการณ์ฉุกเฉินนี้ จะช่วยให้สามารถรับมือได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงสามารถเตรียมพร้อมป้องกันอาการบาดเจ็บได้ในอนาคต เผื่อมีแผ่นดินไหวอีก จะได้วิ่งหนีทันนะครับ

ขอให้ทุกคนปลอดภัย และหายปวดขาไวๆครับ